Во него беше Божјата благодат

Живи спомени на Петар Јовович и Лидија Николаевна за

Свети Јован Шангајски и Сан Франциски, Чудотворец

( Сите права се задржани од преведувачот.

 Без негова дозвола, не смее да се копира или објавува овој текст на друго место! )

      Денес, три генерации на семејството Јонин се трудат и се грижат за домот и црквата “Свети Тихон Задонски” во Сан Франциско. На најстарата генерација од Јонини, Петар Јонович и Лидија Николаевна, оваа црква им служела како нивни дом. Тие беа едни од сирачињата кои свети Јован ги донесе од Шангај во Сан Франциско и живееја во оваа куќа заедно до него. Петар Јонович и Лидија Николаевна се запознале кога имале петнаесет години, во домот каде што и двајцата живееле. Лидија Николаевна дошла во домот во Шангај како дете, заедно со нејзината сестра. Кога нејзините родители не можеле повеќе да се грижат за нив заради нивната болест, татко им напишал писмо на св. Јован, барајќи помош од него. Петар Иванович бил донесен во дом од неговиот татко, Јона Серафимович, кинески офицер за одбрана против разузнавање, по потекло од кинесна православна фамилија. Јона Серафимович бил целосно посветен на свети Јован и се грижел за неговата безбедност за време додека свети Јован служел како владика во катедралната црква во Шангај. Тоа било време кога животот на св. Јован бил во опасност заради тоа што тој одбил да соработува со Советските власти. Јона Серафимович примил Грамота од Синодот на Руската Загранична Црква.

Петар Јонович, уште на прв поглед знаел дека Лидија Николаевна ќе биде негова сопруга. Двајцата заедно, ги преживеале сите тешкотии, преместувања и сиромаштво кои се случиле на штитениците на домот во Шангај и во 1957 се венчаа во Сан Франциско. Нивниот дом во Сан Франциско е полн со спомени од нивниот духовен татко, свети Јован, и од се внатре произлегува љубов и благодарност за овој голем светител.

Лидија Николаевна и Петар Јонович, кои се вашите нај-живи спомени од Владика?

Лидија Николаевна: Мислам дека Владика беше ангел, и беше несекојдневна личност. Ние трчавме наоколу, сакавме да јадеме, а тој не. Во домот во Шангај, девојчињата ги учеа како да готват, и јас ќе му го однесев јадењето на Владика. Кога ќе дојдев до неговата ќелија, тој седеше крај неговата работна маса и одговараше на телефонски повици, додека пак, момчињата лежеа на подот во неговата ќелија и си играа. Владика ќе ме седнеше и ќе ми речеше: “Јади, “ и јас не аргументирав, туку седнував на земја и го јадев неговиот ручек. Во меѓувреме, тој правеше чуда преку телефон. Се сеќавам, во тоа време некој рече дека едно момче имало менингитис и Владика се молеше преку телефон и момчето оздраве.

Моето второ сеќавање е мојот именден. Јас и мојата другарка (исто Лидија), отидовме во катедралната црква и Владика ми прошепоти: “Остани,” но јас не сакав да му досадувам на Владика и по службата, заминавме со мојата другарка да ја посетиме нејзината мајка која што подготви нешто за нас. Така, следниот ден, Владика дојде во домот “Свети Тихон Задонски за да ми го даде подарокот. Ете колку внимателен беше Владика кон нас децата. Тој никогаш не забораваше на нас. И кога станавме полнолетни и возрасни, тој продолжи да се грижи за нас. А уште и се сеќавам како на празникот на светите Петар и Павле, доаѓаа од домот за да му честитаат именден на Петар.

Петар Јонович: Во тоа време, бевме многу деца и беше многу бучно, но исто така и забавно. Владика ќе дојдеше, ќе седнеше и сите ќе се смиреа. Тогаш, тој ќе прашаше: “Зошто сите станавме тивки?” Потоа, седејќи, не гледаше и тивко се насмевнуваше.

Беше строг Владика?

Петар Јонович: Само за работи во врска со црковните служби, но со нас децата често се шегуваше и смееше...

Лидија Николаевна: Да, воопшто не беше строг, освен кога се работеше за црковна дисциплина и традиција. Инаку, тој секогаш беше насмеан и можевме да почувствуваме дека тој многу не љубеше. Јас никогаш не се сеќавам на него да бил лут на нас. Доколку слушнеме од некого “okay” на англиски, можеше да рече: “сто метании,” но тоа го велеше на шега. Секако дека тој не стоеше таму и да брои сто метании.

Владика не зборуваше англиски? Како успеа да го спроведе она за кое што беше во Вашингтон?

Лидија Николаевна: Владика Јован течно зборуваше Француски, но англиски знаеше само неколку зборови. Владика во Вашингтон имаше свој познаник, генерал, кој што му помагаше во тоа да владата даде дозвола на руските емигранти да дојдат во Америка. Ние немавме пасоши и според законите, требаше да чекаме до десет години. Владика, дури и без да говори англиски успеа да се избори за да влеземе во Америка. Истиот генерал му рекол на Владика дека за време на војната, тој издал наредба да се бомбардира Шангај, но пилотите го прелетале градот без да пуштат и една бомба. По запознавањето на генералот со Владика, тој рекол: “сега знам зошто пилотите не го бомбардирале градот. Таму живеел молитвеник.”

На какви подробности се сеќавате од животот на Владика во Сан Франциско?

Лидија Николаевна: Се сеќавам на судењето. Нам ни беше многу жал што луѓето така се однесуваа и го третираа Владика. Генерално зборувано, Владика често беше третиран бедно, а тој сето тоа го издржуваше со насмевка. На сето тоа кое му го чинеа, тој ќе речеше дека сè се случува од лукавиот и никогаш да не осудуваме никого и да не држиме зло и завист во себе. Луѓето кои беа против него и кои го судеа, потоа тешко заболеа, а тој ги посетуваше во болниците. Истите тие бараа прошка од него и се каеја за тоа.

Исто така, се сеќавам кога Владика причестуваше во старата катедрална црква во Сан Франциско, каде што стотици луѓе пристапуваа за да се причестат. Сето тоа траеше два до три часа. Јас доаѓав доцна до домот “Свети Тихон Задонски,” откако децата ќе си легнеа и ќе зготвев нешто за да јаде Владика. Луѓето седеа по скалите, кој на земја, на клупи, чекајќи за да зборуваат со Владика. Тој се ослободуваше дури после дванаесет по полноќ. Јас ќе им кажев: “Луѓе, вие денес трипати јадевте и трипати пиевте чај, а Владика се уште не јадел. Доколку тој сега не јаде, воопшто ќе остане без јадење.” И така, секоја вечер се собираа луѓе.

Владика не спиеше на кревет, додека пак неговиот кревет беше полн со книги и писма. Тој задремуваше малку кога се молеше на колена на подот. Тој беше човек со крепко здравје. Ми смета тоа кога луѓето зборуваат дека Владика бил болежлив и куц. Не! Тој имаше многу цврсти раце од правење на метании и тој секогаш брзо одеше и трчаше. Како што ја достигаше својата возраст, нозете почнаа да му отекуваат, па така му купивме кауч за да може да ги протегне нозете. Но општо, тој беше здрав и силен. И (како што некои зборуваат) за неговата јуродивост, е исто така невистина. Тој ќе ја измиеше својата коса и можеби немаше да ја изчешла, но дали тоа го правеше јуродив? Тој понекогаш пелтечеше, особено кога беше изморен, но секогаш можев многу убаво да го разберам.

Петар Јонович: Што се однесува до мене, јас понекогаш имав тешкотии да го разберам...

Лидија Николаевна: Често, Владика го праќаа на разни патувања и кога тој заминуваше, ние плачевме. Тој често доцнеше и еднаш задоцни и го испушти авионот. Подоцна, дознавме дека тој авион се урнал.

Каков се однесуваше Владика кон Вашите деца?

Лидија Николаевна: Нашите деца често доаѓаа во ќелијата на Владика. Тој секогаш ги пречекуваше со насмевка. Тие не можеа правилно да изговорат “просфорка,” и велеа “фофовка.” Владика веднаш ќе ги прашаше: “Ну, сакате да ви дадам фофовка?”

Се сеќавате ли на последните денови од Владика?

Лидија Николаевна: Се сеќавам кога пред Владика да замине за Сиетл, ми кажа да дојдам во црква во шест часот наутро. Јас дојдов до Марија Александровна Шахматовој. Владика почна да ја служи литургијата: одеше бос, кадеше, читаше, возгласуваше ектении... Потоа дојдоа две сестри – Олга и Елена Лукијанови, во меѓувреме уште некој дојде и тој ги облече своите сандали (пред нас одеше бос). Кога заврши службата, тој се збогуваше со сите и слегна надолу. Надвор стоеше автомобил кој што го чекаше и владика Нектариј требаше да го вози за Сиетл. Одеднаш, Владика брзо се врати назад во црква и застана, гледајќи во иконите. Симна од ѕидот една од иконите, ја постави на аналој и излезе надвор. Пред да замине, ја благослови Марија Александровна и мене и ни даде таква голема проштална насмевка! Откако замина, јас ја прашав Марија Александровна: “Зошто Владика ги стави тие икони таму?” Една од иконите е на свети апостол Јуда, празник кој што се празнува на денот кога Владика Јован се упокои. Другата беше икона на Мајката Божја, празник на кој што Владика беше погребан.

Вие присуствувавте на погребот на Владика?

Лидија Николаевна: Се сеќавам кога ги допрев покојните раце на Владика и истите беа како живи. Неговото тело така и остана, нетрулежно, и покрај тоа што беше топло од многуте свеќи кои што гореа. Опелото траеше многу долго, а со мене беа моите три деца и морав порано да заминам. Петар остана до крајот и ми донесе цвеќиња од Владиковиот ковчег кои што ги ставив до иконите. Веднаш до нив, имав и други цвеќиња во вода. По една недела од погребот, кога дојде отец Владимир од Џорданвил за да отслужи панихида, забележав дека цвеќињата кои што стоеја во вода веќе беа овенати, додека пак оние кои Петар ми ги донесе беа како живи. За сето тоа време, имав неспокојство во себе заради тоа што не можев да останам до крај на опелото на Владика. Кога ги видов тие цвеќиња какви беа по една недела од погребението, почувствував дека Владика не ми е лут заради тоа.

Кога се упокои Владика, Америка поминуваше низ авионски бојкот (штрајк) и невозможно беше да се лета до Сан Франциско. Една жена од Њујорк навистина многу сакаше да дојде и да присуствува на погребот на Владика и по некое чудо успеа да се качи во авион и да долета. Од аеродромот, таа веднаш дојде во Катедралниот храм. Марија Александровна Шахматова, која што ја познаваше, ја донесе до домот “Свети Тихон Задонски.” Кога и двете дојдоа, виделе како гулабот Гуља гракал како луд и летал во ходникот нагоре и надолу пред ќелијата на Владика Јован. Тој чувствувал што Владика веќе беше погребан.

Петар Јонович: Колку што се сеќавам, сите кои го носеа ковчегот на Владика, беа момчиња од домот.

Кога беше причината за создавање на фондот “Владика Јован?”

Лидија Николаевна: Целта на фондот е да им се помогне на бедните. Фондот го основаа Георги Александрович Скарјатин и неговата жена и Владика Јован ги благослови за тоа. Владика рече дека оние кои биле назначени за членови на оваа мисија, ќе бидат членови до нивната смрт. И така, ние веќе работиме со години. Сега Петар е претседател на овој фонд. Ние сме веќе стари и сакаме оваа работа да ја предадеме на помладите. Барања за помош доаѓаат од цел свет: тајфун на Филипините, црква изгорела, потребни се средства за операција и така натаму.

Раскажете ни повеќе за црквата свети Тихон Задонски?

Петар Јонович: Тоа беше домашна црква за детскиот дом. Потоа, сите пораснаа, добија образование и излегоа од домот. Постепено, домот престана да функционира како таков.

Лидија Николаевна: Владика навистина сакаше сите деца во домот да добијат образование. Кога ние само што пристигнавме во Сан Франциско, некои од жените кои што го водеа домот, предложија за девојчињата да работат како чистачки по куќи за да заработат пари, но Владика рече: “Моите девојчиња нема тоа да го работат.” Најпосле, сите завршија школо и добија работа, додека пак многумина од момчињата отидоа во војска. Петар служеше во Германија.

Петар Јонович: Кога дојдовме во Америка, државата даваше парична помош за секое дете околу шеесет долари месечно. Но после осумнаесет години, таа парична помош се укинуваше и едноставно домот не можеше да не издржува сите. И така сите ние момчињата, освен оние кои беа болни, отидовме во војска и ова овозможи да домот продолжи да го подржува образованието на децата со помош на GI Bill (закон за law providing benefits to returning services men). По смртта на Марија Александровна Шахматова, управител на домот стана Вера Сергеевна Кател. Кога таа и отец Митрофан за разболеа, јас и Петар го помагавме домот колку што можевме, но средствата за одржување не беа доволни и што понатаму? Според законот, тој дом ни припаѓаше нам [на штитениците], како што Владика Јован самиот плати за него пет илјади долари. Но на состанокот, сите ние едногласно решивме да го дадеме на епархијата за да се зачува, но со услов да црквата и ќелијата на Владика останат наши.

Каква улога игра Владика Јован во Вашите животи?

Лидија Николаевна: Тој, со својот живот, ни покажа многу примери: што е православната вера, како да живееме во црквата, како да љубиме, како да простуваме. Ние се трудиме. Му се молиме. И доколку за нешто му се обратам на Владика, тој веднаш ми помага. Јас намерно ја чувам неговата икона на малиот кабинет за да моите внуци секогаш ја гледаат.

Во што беше внатрешниот извор на извонредната сила на Владика?

 Лидија Николаевна: Ми се чини дека тој така се роди. Во него беше Божјата благодат уште од почетокот. Тој сакал да се моли уште од своето детство. И луѓето секогаш го љубеа и сакаа да го следат неговиот животен пример.